Główne grupy alergenów
- Alergeny pokarmowe
To podstawowe składniki pożywienia (białka, tłuszcze, węglowodany) oraz dodatki stosowane w karmach przetworzonych. Wśród nich znajdują się m.in. konserwanty, barwniki i wzmacniacze smaku. Warto wiedzieć, że etykieta „nie zawiera konserwantów” może odnosić się wyłącznie do substancji oznaczonych symbolami E200–E299, ale inne dodatki (np. E311 czy E420) również są związkami chemicznymi – choć niekoniecznie klasyfikowanymi jako konserwanty.
- Alergeny środowiskowe
Obejmują wszystko, z czym zwierzę może mieć kontakt w domu i otoczeniu: roztocza kurzu, wełnę, sztuczne włókna, dym papierosowy, odświeżacze powietrza, sierść innych zwierząt, a także spaliny, sól drogową, beton czy nawozy ogrodowe.
- Alergeny roślinne
To głównie pyłki roślin oraz alergeny kontaktowe (np. kontakt skóry z określoną rośliną).
- Grzyby pleśniowe
Są to bardzo silne alergeny – obecne częściej, niż mogłoby się wydawać. Znajdziemy je zarówno w środowisku zewnętrznym, jak i w domu.
- Inne alergeny
W tej grupie znajdują się: szampony, kosmetyki, środki przeciwkleszczowe, szczepionki oraz leki. Wrażliwość może być bardzo indywidualna.
Diagnostyka – od czego zacząć?
Nie ma potrzeby sprawdzania każdej grupy alergenów u każdego pacjenta. Zakres badań ustala się indywidualnie, po dokładnym wywiadzie z opiekunem – uwzględniając rodzaj i czas trwania objawów, ich nasilenie (ostre czy łagodne), sezonowość, historię zdrowotną i inne obserwacje.
Najłatwiejsza do zdiagnozowania jest zwykle alergia pokarmowa. Trudniej, gdy mamy do czynienia z tzw. „szukaniem igły w stogu siana” – wtedy diagnostyka wymaga cierpliwości i systematyczności.
Objawy alergii
Alergia może objawiać się w różny sposób:
- skórnie – świąd, zaczerwienienie, zmiany skórne,
- ze strony przewodu pokarmowego – biegunki, wymioty,
- oddechowo – kaszel, katar, duszności, zapalenie spojówek,
- ogólnie – osłabienie, częste infekcje, ból gardła, złe samopoczucie.
Objawy mogą występować pojedynczo lub w połączeniu. Siła reakcji zależy od indywidualnej wrażliwości na dany alergen. Niektóre alergeny wywołują silne reakcje, inne – łagodniejsze. To tzw. gradacja alergenów, która jest bardzo osobnicza.
Alergeny a konkretne objawy
- Pokarmowe – najczęściej wywołują objawy skórne i ze strony układu pokarmowego; u kotów mogą również powodować reakcje oddechowe.
- Środowiskowe i roślinne – mogą powodować objawy skórne, oddechowe i oczne.
- Grzyby pleśniowe – najczęściej odpowiadają za problemy z układem oddechowym i zapalenie spojówek.
- Leki, szczepionki, środki przeciwkleszczowe – mogą prowadzić do reakcji skórnych, a także do ogólnoustrojowych, groźnych dla życia reakcji (np. wstrząsu anafilaktycznego).
Na co zwrócić uwagę w diagnostyce?
Jeśli objawy dotyczą wyłącznie układu pokarmowego (np. biegunki, wymioty), szukamy przyczyny w alergii pokarmowej.
W przypadku objawów skórnych, oddechowych czy zapalenia spojówek – należy wziąć pod uwagę wszystkie grupy alergenów. Pomocna może być obserwacja sezonowości objawów.
Nie można też zapominać o reakcjach krzyżowych – np. między niektórymi składnikami pokarmu a pyłkami roślin. Może się zdarzyć, że dana substancja pokarmowa sama nie wywołuje objawów, ale w połączeniu z pyłkami powoduje pełnoobjawową reakcję alergiczną. Dlatego zawsze warto wziąć pod uwagę testy alergii pokarmowej.
Reakcje opóźnione i atopia
Czasem kontakt z alergenem (np. szczepionką) może uruchomić tak silną odpowiedź immunologiczną, że organizm zaczyna reagować na inne, pozornie niepowiązane substancje. Objawy mogą wtedy utrzymywać się do 24 godzin (lub dłużej) po kontakcie z alergenem – to tzw. reakcja opóźniona.
Może się też zdarzyć, że mamy do czynienia z atopią, czyli genetyczną nadwrażliwością układu odpornościowego. W takim przypadku zmiana karmy czy otoczenia nie przynosi oczekiwanego efektu – konieczne jest wprowadzenie leczenia farmakologicznego. Alergia i atopia powodują takie same objawy. Niestety, nie istnieje test, który jednoznacznie rozróżni alergię od atopii. Dlatego zawsze warto próbować diagnostyki i podjąć próbę walki/ spróbować powalczyć ( do wyboru) przed podjęciem decyzji o leczeniu wyłącznie farmakologicznym.
Autorka
Lek. wet. Beata Milewska – Ignacak
WETLANDIA Przychodnia Weterynaryjna
Stefana Starzyńskiego 10, Namysłowska 12, 03-456 Warszawa
https://www.wetlandia.pl/
